De voormalige Ensartechfabriek in Delfzijl krijgt waarschijnlijk een nieuwe functie als zogeheten ’elementaire retractie plant’. De bedoeling is om er nu nog niet-recyclebaar afval om te gaan zetten in hoogwaardige grondstoffen. Denk aan metalen en silicaten voor de basismetaalindustrie en de wegenbouw. Investerings- en ontwikkelingsmaatschappij NOM, Groeifonds van EBG, Groningen Seaports, de Technische Universiteit Eindhoven (team Core) en IVER hebben gezamenlijk het initiatief genomen voor de herstart, die op termijn 50 tot 75 nieuwe arbeidsplaatsen moet opleveren. De ontwerpfase is nu begonnen.

Het concept: terugwinnen van metalen en silicaten via elementaire retractie

Hoogwaardig hergebruik van reststoffen en afval gebeurt in de praktijk al. Helaas zijn er echter ook reststoffen die lastig (hoogwaardig) te hergebruiken zijn. Voorbeelden zijn (lithium-ion) batterijen, bepaalde onderdelen uit auto’s, sterk verontreinigde grond en bagger, e-waste (telefoons, computers, etc.) en reststromen uit de chemische sector, staalsector etc. Via elementaire retractie is het echter toch mogelijk om waardevolle grondstoffen zoals metalen en silicaten uit deze reststromen terug te winnen. Dit proces is zeer efficiënt omdat vrijwel geen chemisch afval over blijft.

De ambitie: elementaire retractie op fabrieksschaal in Farmsum

Het doel is om vanaf 2022 jaarlijks 35.000 ton nu nog niet-recyclebaar afval op te werken naar hoogwaardige grondstoffen. De aanloop in 2020 staat in het teken van de engineeringfase. De uitkomsten daarvan bepalen of de fabriek aan de Valgenweg 5 in Farmsum definitief omgebouwd wordt tot een ‘retractie plant’. Naar verwachting zal de beslissing nog dit jaar vallen.

De voormalige Ensartechfabriek in Delfzijl (foto: Groningen Seaports)

Noord-Nederland als centrum van elementaire retractie technologie in Nederland

Het Noorden van Nederland is goed gepositioneerd om het centrum te worden van de elementaire retractie technologie in Nederland (waar in totaal ruimte is voor 5 tot 8 van dergelijke plants) en daarbuiten. De benodigde kennis(infrastructuur) is voorhanden en er is ruimte om – op verantwoorde wijze voor mens en milieu – dergelijke technologie verder te ontwikkelen, te testen en toe te passen.

Het concept past ook uitstekend binnen de ambitie van Noord-Nederland om de groene industrie van de toekomst te realiseren. Op korte termijn heeft de nieuwe fabriek ruimte voor circa 20 medewerkers. Op langere termijn moet het initiatief leiden tot 50-75 hoogwaardige arbeidsplaatsen, deels in de fabriek zelf en deels in een hieraan gekoppeld onderzoekscentrum in Groningen. Er is namelijk nog veel onderzoek nodig naar de juiste mix van afvalstromen en naar de optimale productieketen.

De maatschappelijke context: streven naar circulaire economie

De voorgenomen ombouw van de fabriek past in het Nederlandse streven naar een toekomstbestendige, circulaire economie. Circulaire economie is een economisch systeem dat hergebruik van producten en grondstoffen maximaliseert en waardevernietiging minimaliseert. Hierdoor putten we natuurlijke hulpbronnen zo min mogelijk uit en worden we meer zelfvoorzienend in termen van elementen en energie. We zijn daardoor minder afhankelijk van landen die daar een economische positie in hebben. Bovendien daalt de CO2-uitstoot door winning, productie en transport en levert circulair werken (op termijn) doorgaans financieel-economisch voordeel op. Het kunnen hergebruiken van ook de complexere afvalstromen helpt de circulaire gedachte verder vorm te geven.