Natuurmaatregelen in Eemshaven: goed voor ecologie en economie!

Welke resultaten heeft vijf jaar natuuronderzoek in en rond de Eemshaven opgeleverd? Daarover gaat het symposium “ Omdat de natuur ons lief is” op donderdag 5 maart. Diverse prominente sprekers uit het bedrijfsleven en van onderzoekbureaus kijken niet alleen terug op de aanpak, maar ook op wat deze maatregelen opleveren voor de nabije toekomst.

In 2008 zijn Groningen Seaports, Nuon en RWE in de Eemshaven gestart met grootschalige werkzaamheden om een tweetal nieuwe energiecentrales te realiseren. Om mogelijke negatieve effecten op de natuur zoveel mogelijk te voorkomen en/of te verminderen, zijn diverse natuurmaatregelen genomen.

Natuurmaatregelen
Zo werd in een gezamenlijk traject  50 hectare landbouwgrond in de Emmapolder, aan weerszijden van het al bestaande natuurgebied Ruidhorn, en 23 hectare buitendijkse kwelder ingericht als natuurgebied. Dit is gedaan voor de vogels die eerder gebruikmaakten van de Eemshaven. Daarnaast werd door de uitkoop van 11 garnalenvissers, eveneens in 2008, de Dollard gesloten voor de garnalenvisserij. Naar verwachting zou dat de kwaliteit van een groot oppervlak aan wadbodem kunnen verbeteren.

Natuuronderzoek
Vervolgens is tijdens de bouw- in de periode 2009-2014 – ‘de natuur’ uitgebreid gevolgd. Het doel was het meten van de gevolgen van de bouwactiviteiten op de natuur in en rond de Eemshaven. Uiteraard is ook gekeken naar de effecten van de getroffen natuurmaatregelen, waaronder het volledig nieuw aangelegde natuurgebied Ruidhorn.

Resultaten
De resultaten zijn divers. Zo hebben de aantallen  wadvogels zich na de bouwwerkzaamheden volledig hersteld rondom de Eemshaven. Tijdens de bouwwerkzaamheden zijn deze wadvogels tijdelijk verhuisd naar andere kwelders in de buurt. Nu de bouwwerkzaamheden zijn afgerond, zijn ze weer in oorspronkelijke aantallen terug op hun favoriete plek nabij de Eemshaven. De scholeksters zijn niet alleen sterk toegenomen in het natuurgebied, maar keerden ook weer terug in de Eemshaven. Opvallend is het aantal broedvogels dat in 5 jaar tijd in het natuurgebied is vervijftigvoudigd, waarbij de toename van de kluut verrassend is. Deze soort broedde er met 1 paar in 2009, 43 paren in 2010 en wel 250 paren in 2013.  Bruinvissen zijn het hele jaar door gesignaleerd in het Eems-estuarium, ze komen echter in kleine aantallen voor. Effecten van de bouwactiviteiten op de bruinvis zijn niet aangetoond.

Er kon geen relatie worden gelegd tussen de uitkoop van de garnalenvisserij in de Dollard en het herstel van het bodemleven in de Dollard. Daarvoor is het gebied te dynamisch en zijn meer factoren van belang. De dichtheid van mosdiertjes is de laatste jaren wel verdubbeld.

Ook is er geen verband aangetoond tussen de bouwwerkzaamheden in de Eemshaven en de effecten op de gewone zeehonden in het Eems-estuarium. Wel is de populatie zeehonden in de periode van de bouwwerkzaamheden gestegen, net als in de rest van de Waddenzee.

De uitgebreide onderzoeksrapportages zijn samengevat in een boek dat op het symposium wordt aangeboden. De volledige rapportages zijn in te zien op www.omdatdenatuuronsliefis.nl.

De Eemshaven is de grootste zeehaven van Noord-Nederland en is gelegen aan de oevers van Werelderfgoed Waddenzee. De Eemshaven is in de jaren zeventig aangelegd, met als doel om er een haven- en industriegebied van te maken. Nadat het gebied met zand was opgespoten, gebeurde er lange tijd vrijwel niets. Grote delen lagen tientallen jaren braak. Spontane natuurontwikkeling had daardoor alle ruimte. Het braakliggende industrieterrein veranderde in een ruig gebied waar natuur zijn plek vond. Dat gold met name voor het oostelijke gedeelte van de Eemshaven, waar in de laagste delen een moerasachtig gebied ontstond met rietmoeras, schrale grazige vegetaties en ruigten. Diverse natuurmaatregelen hebben ervoor gezorgd dat negatieve effecten zijn achtergebleven.